شعر امروز گیلان
حسین طوّافی (ح. ط. لاهیجی)
(گیلکی ِ رشتی)
تی خاندگی
جه کویتا لوله ما ایه؟
هیزارتا آفتابا زم به سر بوکود
بازون، نسیم اورااور’ امره دورابوست
تی خاندگی
بوگو کیی کویتا تور’وا مره
تی تی بینیشته دارانا بزه و لُختا کود
کیی هرته کوچه کیی تی رایا شه
دوسته بون
کیی هرته اولکایا کی وا زنه
چور
بوگو کیی کویتا گیله وا مره ایه تی خاندگی
یا کویتا دیلحزین’ شاعرا واگیرانه
تا تی بولند’ نام امره وافرازه
به تاسیان بینیشته لخت’ چاکانا
بوگو کیی کویتا چو مره ، ایجانایی ، واگیرانه امی بوسُخته باورا ؟
زمستانا به جان کشم
هچین بمرده آتشم
امی جه سودکفته اسبان’ سمندی خاب
جه کویتا ابراکش اومید’ لچچه گی
واسی واهیلا به ؟
بوگو تی خاندگی کویا اویرابوست
کیی تینتاری
خو بیژ’ لشگر فوتورکانه
تا وشتنا ظریف ‘ دستیلیف، اسیرا به
اوخان کوشان’ کوکلا میان
بوگو تی خاندگی
کویا به پستایی دره؟
یا کویتا کوله کش
جه بی نشانی یان
خبر داره
واگردان فارسی:
صدای تو از کدام نیستان می‌آید؟
هزاران آفتاب را بی قرار کرد
سپس، با خرام ِ نسیم، دور شد
صدای تو
بگو که با کدام توفان-باد
بر درختان به شکوفه نشسته کوفت و آن‌ها را برهنه ساخت
چنان که هر کوچه، که به راه تو می‌رود
بن بست
و هر سامان که دم نفسش را به آن میزند را
بی حاصل می‌سازد
بگو نام تو با کدام باد موافق می‌آید
یا کدام شاعر دلسوخته را شعله‌ور می‌کند
تا نام بلند تو را
پناه ِدشت‌های به دلتنگی نشسته‌ی برهنه کند
بگو که با کدام هیمه، یگانه و در اتحاد، باور سوخته‌ی‌مان را شعله‌ور می‌سازد؟
زمستان را به جان می‌کشم
چون آتشی مرده‌ام
خواب سیمانی ِاسب‌های بی اشتیاق ما
با کدامین قله‌ی ابردامن ِامید
به اضطراب خواهد افتاد؟
بگو صدای تو کجا گم شده است
که ظلمات
لشکر حرامیان‌اش را تازانده است
تا دستمال ظریف رقص
اسیر انجمن صدا کشان شود
بگو صدای تو کجا ذخیره‌ی روز مبادا شده؟
و یا کدام دریا
از بی نشانی‌ها
خبر دارد
***
مهنوش سمامی
چن گرش یالمنگ ،خو پا’چیکˇسر
کو سرˇ جی
سر و گوش،آو بدآ
چنتی سوزˇ ولگؤن دارˇ سر
مؤقوفا’بؤن
کو، دارؤنˇ ریوش بدآ
خو ، رو نشؤن ندآ ،گه ندآ
تو، الیف بی کوله
برگردان:
رنگین کمان
چندین بار
از بالای کوه
سرک کشید
به کند و کاو
چقدر برگ‌های سبز، بالای دار
مردند
کوه، جنگل را تکان داد
به هیچ وجه، رخ، نشان ندادی
تو، الف بی کلاه
***
هوشنگ عباسی
مره به یاد باور
مره به یاد باور
گولˇ تی تی
بدا جه خاطرا نشم
او وختی کی تی مهربانی واُرز آیه
برنجˇ گوشه سورخابه
زیمین و آسمان شبق زنه
او وختی فیویچه همه تا خانه یا- جوکولˇ بو
مره به یاد بآور.
او وختی بولبولان تی تسکه دیله ره
ایتا دو تا دهن خانید
زواله زلزله
خو سازا کوک کونه
تی دردا اون دانه
جه تنهایی بیرون آیی
او وختی کی-
تی دیمˇ کولˇ ارسو خط تودِ
تی ول بیگفته دیل هونکابه
او وختی عاشیقان همه تی ورجه
سوجده شید
تی ره
نمازˇ عشق خانید
پره پره تی تی- تی شیربها
تو رو سیفید
او وخت مرا به یاد باور
او وختی که جه تنگˇ جا
جه سینه دیل خایه بیرون بایه
او وختی توقایان تی تی زنه
ای جرگه بوله راستا به
لبانˇ جا هیزار هیزار تا خنده
اوشکوفه.
او وختی کی دو تا ستاره
کشکشان مئن به هم رسید
باهاره بو آیه
مره به یاد باور
بدا جه خاطرا نشم.
برگردان:
مرا به یاد بیاور
مرا به یاد بیاور
شکوفه گل
بگذار ز یادت نروم
آنگاه که مهربانی به بار می‌نشیند
خوشه برنج رنگ می‌گیرد
پرتوی از نور در زمین و آسمان می‌تابد
آنگاه که در همه خانه‌ها بوی برنج سبز می‌پیچد
مرا به یاد بیاور
آنگه که مرغان (بلبل‌ها) برای دل تنهای تو
آواز سر می‌دهند
زنجره
بر ساز خود می‌دمد
با تو همدلی می‌کند
از تنهایی بیرون می‌آیی
آنگاه که بر گونه‌های تو اشک جاری می‌شود
دل شعله گرفته‌ات خنک می‌شود
آنگاه که عاشقان در برابرت
سجده می‌کنند
برای تو
نماز عشق می‌خوانند
شیربهای تو، انبانی از شکوفه
تو رو سفید
آنگاه مرا به یاد بیاور
آنگاه که از جای تنگ
دل به پرواز درمی‌آید
آنگاه که عاشقانه‌ها به شکوفه می‌نشینند
جرگه‌ای بوته برمی‌خیزد
بر لب‌ها
هزاران خنده به بار می‌نشیند
آنگاه که دو ستاره
در کهکشان به هم می‌رسند
بوی بهار می‌آید
مرا به یاد بیاور
بگذار از یادت نرم
***
انسی خسروی
تابوستون
رادواره
یه چیکال شعر
اونه پسی
می میداده
پئیزه شعرونه
بتاشتم
برگردان:
تابستان
درگذر است
یک کف دست شعر
پشت سرش
مدادم را
برای شعرهای پاییزی
تراشیده‌ام
***
پیلو پیئر
بی فیلترسیگارکَشه
پئرفیلتردار
روزنؤمه خؤنه
زاک اما
خومشخه
خطه سرنیویسه
نه یه حرف جیر
نه یه حرف جئور
برگردان:
پدربزرگ سیگار بدون فیلتر
می‌کشد
پدر روزنامه‌های فیلتردار می‌خواند
کودک اما
مشقش را سرخط می‌نویسد
نه یک حرف بالا
نه یک حرف پایین
***
الهام کیانپور
شورومِ سایه به سایه
سوسو زنم
تامِ جولفِ مئن
آفتاب
راشی‌مره
جوخوس‌بازی دره
صب کی بایه
می چومِ جومجومه
ابرِ پوشت واسوجه…
برگردان :
سایه به سایه‌ی مه/ سوسو می‌زنم/ میان سکوت عمیق/
آفتاب/ با جاده/ قایم‌باشک بازی می‌کند/ صبح که بیاید/ خیال‌بافی‌های چشمم/ پشت ابر/ بخار می‌شود (از بین می‌رود)
***
ارسو فوکوده فردا
صُب رافا
آمی سهم
اویر عمر
واگردان :
درانتظار بامداد
اشک ریخته است فردا
سهم ما
عمرگمشده
***
لیلاپورکریمى
نیشانم
جوم جوما
شراب مره.
دست ویگیر مرأ
مى دهن لقه رفق
بوسوخته توقایى ره
خورشید،
شب سوزنه مره فرقی نره
نوا ترسانن مرا
آتش جا
تو مى ول بیگیفته خنده یا
فو نوا زئن
هو نوا زئن
مى دیل دله میان
ایتا دونیا بوتوراسته روشینى رقصا درید
نتانم جیگا بدم
باد می بوکون گبانا
کوگا به کوگا
سرأ دأ .
بیشتاوستم کی خودا
خاستی خو ناما واگردأنه
بنه…
” لیلا ”
هه…
دست ویگیر مرا رفق
دست ویگیر…
برگردان:
واهمه‌هایم را/ کنار شراب/ می‌نشانم
دست بکش از من/ دهان من لق است رفیق/سوخته است برای عاشقی
خورشید/ با کرم شبتاب تفاوتی ندارد
من را نترسان/ از اتش
تو خنده‌های شعله‌ور شده‌ام را/ فوت نکن/ هوا ندمان به ان/ در دورن دلم/ دنیایی از روشنی‌های رمیده در حال رقص‌اند
نمی‌توانم پنهان کنم/ باد / حرف‌های بو دارم را/ سرایت داده است/ ابادی به ابادی
شنیدم که خدا/ می‌خواست نامش را عوض کند/ (می‌خواست) بگذارد…/ لیلا…
هه…
دست بکش از من رفیق/ دست بکش…
***
سوک ایسا ارسو
نوبری جیجا ره
تؤؤ خوره آزادی
روسوایی چان پس ِ سر.
دس فارس نیه سو
اما
دیلا دکفته
برگردان
تیز ایستاده است / برای زخمی تازه.
می‌چرخد آزادی/برشانه‌های رسوایی.
روشنی در دسترس نیست
اما
بر دل افتاده است.
***
فریبرز علی نژاد
تی چومه دَوَدی
کی نیدینی
تی گوشأ گیری
کی اوخانأ نیشناوی
دسان … دسان
أمی توشکه بزه دسان مرأ
چی کونی؟!!
برگردان:
چشمت را می‌بندی
که نبینی
گوشت را می‌گیری
که صدا را نشنوی
دست‌ها … دست‌ها
با دستان به هم گره خورده ما!!
چه می‌کنی؟
***
مهتاب میرقاسمی
می چشمِ چالِ می‌یَنِ
نیا کن!
چپرِ دیم
تالو شانِ می‌یَن
زردِ مِلیجه تِنا نیشته…
برگردان:
به گودی چشم‌هایم
نگاه کن!
کنار پرچین
میان خار‌ها
گنجشککی تنها نشسته…
***
مسعود پورهادی
وارش هه تو واره
واره
وؤره
را سره ایسکایا
سیرک ِیاق ِ اسبانا
درچه پوشت
بپا ایسا سورخ ِ پاپو گئشه ا کا.
خوبه دِ
خاطره ای ناری.
واره
ایس نوکونه
روز
– وارش ِلا
وارش
روز ِ لا
ساعت چند ِجا کارکونه؟
شریرما ال عطش زواله یه
خاک دهن واکود
دریا کونده پسازه
شاملو شعران ِ کلاچ
کولهتا
اوخان دگاد.
وارشی/کی/ایبچه اوشین تر واره/جیگا بوخورده زوره هایالا چیک چئنا/سرا د ِ/بوله بزند/ سنگ ِ بستانا/اسفالتا.
ایی کشه ول
راوه کونه
وارش ِچپر پوشت.
وارش هه تو واره.
***
ترجمه فارسی:
باران هم‌چنان می‌بارد
می‌بارد
می‌رؤبد
ایستگاه سر ِ راه را
اسب‌های سرکش ِ سیرک را
عروسک ِ سرخ پوش بپا ایستاده در پشت پنجره را.
خوب است دیگر
خاطره‌ای نداری.
می‌بارد
نمی‌ایستد
روز در
-باران
باران در
-روز
ساعت چند است؟
نیمروز گرم ِماه شهریور است
خاک دهن گشوده است
دریا تنه درخت پس میزند
کلاغ ِ شعر ِ شاملو
پژواک در کوهستان‌ها می‌اندازد.
بارانی/ که/کمی انسوتر می‌بارد/انرژِی ِ پنهان ِچیز‌های سرگردان را/رها می‌کند/ (که) شخم بزنند/سنگ فرش‌ها را/ اسفالت را.
آغوشی از شعله آتش
سرازیر می‌شود
پشت ِپر چین ِ باران
باران هم‌چنان می‌بارد.
فریده صفرنژاد
لاغر نُبو،
لاغرا بوست
لاغرا کودید
لاغرتر جه آفریقایانَ گوشنگی
قشنگ بو،
تاج و تختَ کاترین مانستن
قدیمی بو
جه مسیح
جه هند ادیان
جه چین دیوار
درد ببوست
بکلاشتید،
اونی تاریخَ اُستخانا
لقد بزائید
خاکا
سیلی بزائید اونی کتابا
حیف،
سوز بو
سوزَ نام
پور، جه کوه هنگامه
پور، جه طلایی تن
مرز بو
اوشانترانَ مرز
سورخ تپه ببوست
سورخ جنگ
دمختید
دستانا
پایان، کوتا، درازا بوستید
فوکولانَ دمختید
هانی
بی فکولیم
بی رخت
بی پول
اتارَ بدبختی دراز
فو بزاییم،
خانه چراغا
راقا
زین بکودیم، مملکتانَ رِه خوشبختی،
فادائیم
فادائید
ببردید
ببردَد
برید
ناورید
ناورید
بی بُرج
بی ستون
سرپا ایسائیم
اوشان،
هانی، شاخَ آفریقا یا تماشا دَرید.
واگردان:
ضعیف نبود
لاغرشد
ضعیف‌اش کردند
لاغرتر از گرسنگی آفریقا شد
زیبا بود
مانند تاج پادشاهی کاترین
قدمت داشت
بیشتر از مسیح
از ادیان هند
از دیوار چین
درد شد
تراشیدند
استخوان تاریخش را
لگلد مال کردند
خاک را،
سیلی بر کتابش زدند
افسوس،
سرسبز بود
نامش سبز
پر از هیبت کوه
پر از تنَ طلایی
مرز بود
مرز، دورترها
تپه‌ای سرخ شد
جنگ سرخ
لگد کردند دست‌ها را
کوتاه بلند شدند پاها
کراوت‌ها را زیر پا گذاشتند
باز هم،
بدون کراواتیم
بدون لباس
بدون پول
طناب بدبختی دراز شد
فوت کردیم،
روشنایی خانه را
راه را
زین بستیم،
خوشبختی را ممالک دیگر،
دادیم،
دادید،
بردند،
دارند می‌برند،
می‌برند
نمی‌آورند
نمی‌آورند
بدون بُرج
بدون ستون
باز هم سرپا ایستاده‌ایم
اما باز هم،
|
آن‌ها تماشا می‌کنند شاخ آفریقا را.
رحیم چراغی
دلقک‌ها
و بازندگان
به دوستان دور و نزدیک‌ام:
دکتر علی‌رضا نیکویی و دکتر سینا جهان‌دیده
کسی پشت پنجره ایستاده
کسی در کوچه…
که بود؟
که بازی را
تماشایی
آغاز کرد!
□□□
ما
مغلوبِ بازندگان و دلقک‌ها…
□□□
یکی
ایستاده در تاریکی
فرا رسیدن فردا را
سرگرمِ پرس‌وجو ست
گنجشکان
در صدای پای تاریکی
بیدار می‌خوابند
بیدار
تا بامداد
خوابِ شب
عمیق‌تر گردد
جیرجیرک‌ها
انگل‌ها
یکا یک
لابه‌لای خواب
پنهان می‌گردند
درخت‌ها
هذیان می‌گویند
زمین
لرزش دست و دل‌اش را
مرور می‌کند
پنجره
زهره‌ترک
در تکانی ناگهانی به خود می‌آید
و فریاد…
خاموشی گُزیده
در پریشانیِ تاریکی
در اعماقِ وجودِ یکی
بریده بریده نفس می‌کشد
□□□
یکی
غریبانه می‌خواند
در چشم به‌راهی
انتظار کشیدن در انتظارِ خود دیر می‌رسد
درگیر می‌شود در مرزِ بازی پیر می‌رسد
□□□
یکی
روز بازار
جار می‌زد و
در راه بود
هنوز تحریرِ جار در بازارِ قدیمی جاری است
یکی
از ریموت تا سکوریت
با کارت‌خوان
بازار را
ایستاده می‌پوید
خانه‌ی گالی‌پوش
با غمِ غربت‌اش
در پیچاپیچِ آذرخش
زیرِ هق‌هقِ باران
اشک می‌ریزد
انتظار کشیدن در انتظارِ خود دیر می‌رسد
درگیر می‌شود در مرزِ عاشقی پیر می‌رسد
□□□
سایه‌ها
در گذرگاهِ بازارِ قدیمی
بر علف‌های پاخورده و خوابیده
قایم‌باشک می‌کنند
۱۰، ۹،…،۱،۲،۳،۴
پنهان شدی؟
بازی
سایه را می‌کاود
کوچه
پنجره را
پنجره
پرده را
خیابان
راه زیستن را پیش می‌گیرد
آپارتمان
زیبایی را
به تماشا می‌گذارد
گذرِ انتظار
فراوان
به رویاهایش برازندگی می‌بخشد
کسی غمِ غربت‌اش را
در آشفتگیِ صفحه‌ی موبایل
مرور می‌کند
دلقکی
در ابتدای عصرِ خویش پیر می‌شود
بازنده‌ای
در انتهای کوچه‌ای بن‌بست
پایان می‌یابد
پنجره
پنهانی
آرزو / حسرتِ چشمانِ یکی را
به کوچه داده است
□□□
سایه
وجود آدمی را بر می‌گیرد و بر تن می‌کند
زمین می‌خورد
دلقک‌ها
و بازندگان…
پژواک
سرگردان
می‌پوید.
سایه
وجودِ آدمی را به تن می‌کند
مجنون می‌گردد.
بازی
جان می‌گیرد.
خواب
در نورِ چراغِ خودرو
دمر
بیداری می‌کشد.
یکی کوچه را می‌کاود
یکی دیدارت را
پُشت پنجره
آه می‌کشد.
چه کسی؟
ازدحامِ سکوت را
در چشم‌انداز پنجره
تلوتلو
می‌پوید
□□□
کَف
در عصرِ دلقک‌ها
غُل‌غُل می‌کند
گنجشک‌ها اگزازپام می‌خواهند تا بخوابند
درخت اگزازپام می‌خواهد
خواب اگزازپام
غمِ غربتِ غمناکِ ماه
در آسمان
فرو شده،
تیرکِ برق
با آفتابِ پریده‌رنگ‌اش بر دوش
در نورِ چراغِ خودرو
در زمین
فرو کرده
انتظار کشیدن در انتظارِ خود دیر رسید
درگیر شد به تماشای دلقک پیر رسید
□□□
خیابان در تلاشی مضاعف
غمِ غربت‌اش را
بر می‌گیرد وسط می‌گذارد می‌بازد
قیمت این خانه
در شهرِ بازندگان
خانه‌ی پُر…
این خانه
دست‌کم
یک هال خنده‌ی جادار دارد
کوچه
یک دست بازی را
باخت!
یک دست بازی را باخته‌ایم
یکی پُشتِ پنجره
یکی در کوچه
ــــــــــــــــــ
*ـــ از کتاب در دست انتشارِ
مجموعه اشعار رحیم چراغی، دفتر یازدهم: عصر دلقک‌ها (ماسکان, فَنه)، نشر گیلگان، ۱۴۰۰.
متن گیلکی:
ماسکان و
دباختان
دوکتَر علی‌رضا نیکویی
با دوکتَر سینا جهان‌دیده
می وَر و، دورشَر ریفِقان’ ره
ای‌نفر پنجره پوشت ایسا
ای‌نفر کوچه جا…
کی؟
بازی‌یا
تامَشایی
سَر دوکود!
□□□
اَمان
دباختان و ماسکان’ دباخته…
□□□
ای‌نفر
تاریکی ایسا
واورس واورس کونِه
فردا آمُونِه
تاریکی پاصدا جا
چی‌چی‌نِن
بیدار خوسیدی
بیدار
تا صوادَم
شب
واخابا شه
جیک
آجیک
ایتا ایتا
خاب, درز,لا
جوخوسیدی
دار
هَفرا گِه
زیمین
دُوره کونِه خو دس’ دیل’ پَرکَشا
پنجره
زاهله‌تَرَک
دپَرکِه
ای‌نفر’ جان’ جولفانی
تاریکی دُرشنایی جا
ایجگره…
تام‌توما زِه
نَفَس… نَفَس… زنِه
□□□
ای‌نفر
غریبی خانِه
رافایی
رافایی خو رافا دیر فارسِه
مرافا گیرِه بازی سامانسَر پیر فارسِه
□□□
ای‌نفر
بازار روز
هَرای مَره
را دوبو
حَلِه گورابا هَرایه گَرّه دره
ای‌نفر
جی ریموت تا سکوریت
کارت‌خان’ مَره
بازارا
پا ایسابُو مَجِه
کولوشی خانه
تاسیانا
گُرخانه دگرد’ جا
وارش’ ونگ’ جیر
اَرسو فوکونِه
رافایی خو رافا دیر فارسِه
مرافا گیرِه توقا سامانسَر پیر فارسِه
□□□
گوراب’ چَر
پا بوخُورده علفان’ سَر
سایه‌ان
جوخوس‌بازِه درید
۱۰، ۹،…،۱،۲،۳،۴
جوخوفتی؟
بازی
سایه‌ا وامَجِه
کوچه
پنجرها
پنجره
پرده‌ا
خیابان
زیوستن’ رایا پیشا گیرِه
آپارتمان
جوانی‌یا
تامَشا نیهِه
رافایی چَر
چندر
خو خاب’خیال’ رِه نومود دارِه
ای‌نفر خو تاسیانی‌یا
موبایل’ دُرشنایی جا
دُوره کونِه
ایتا ماسکا
خو فَنه‌ا سَردوکوده دونوکوده پیرا بِه
ایتا دباخته
ایتا بن‌بست’ کوچه تا
توماما بِه
پنجره
قاچانا
ای‌نفر’ چوم’ ناجه‌ا
کوچه‌ا فادا
□□□
سایه
آدم’ جانا ویگیرِه دوکونِه
زیمین خُورِه
ماسکان
با دباختان…
دوخاندش
هایالای
گَردِه.
سایه
جانا تَنازِه
تورا بِه.
بازی
واج اَیِه.
ماشین’ چراغ‌سو
خاب
فوگوردسته
بیداری کَشِه.
ای‌نفر کوچه‌ا فاموجِه
ای‌نفر تی دئنا
پنجره پوشت
ناجه کَشِه.
کی؟
تام’ شولوغی‌یا
پنجره چوم‌دکَف
گَراگَری
مَجِه
□□□
ماسکان’ فَنه
کِخ
پَلَخ‌پَلَخا دره
چی‌چی‌نِن ایگزازپام خایید بوخوسید
دار ایگزازپام خایِه
خاب ایگزازپام
ما تَسکی تاسیانی
آسَمانا
فوزِه‌نا
شَلمان
خو کَر’آفتابا کولا گیفته
ماشین’ چراغ‌سو
جَزِه
رافایی خو رافا دیر فارسِه
مرافا بیگیفت ماسکا تامَشا پیر فارسِه
□□□
خیابان چَکامَکی
خو تاسیانی‌یا
ویگیرِه وسط نیهِه دبازِه
اَ خانه پول
دباختان’ شهر
پیلِه دیپچار…
اَ خانه
ناقَلَن
ایتا سالُون خانده دارِه پَرّان
کوچه
بازی‌یا
ای‌دس دباخته!
ای‌دس بازی‌یا دباختیمی
ای‌نفر پنجره پوشت
ای‌نفر کوچه جا
۷/۱۰/۱۳۹۷
پیمان نوری
لنگه به لنگه
چره دورشین ناوریم
وقتی دارانِ شکم ورم بآورده یه
دریا گوشا آب بوشو
چره دورشین ناوریم
وقتی لابدان
امی رختخابِ مئن هلاچین
دَوَده
من منم
بوز بوزِها
همدیلی پوردانا
تاک
تاک
ای
گا
نه
آفتابا موران زنه
شال آیه جالِ مییان بست نیشینه
تنگامه تاگولی چاله
امرا فَوَرده هنده
امی دیل لنگه به لنگه یه
دوم به دوم
تاریکیِ بادبان دَوَدیم
پنجره نِ خطا هیچ کی نخانه
من ایتا فورسسه فاکون
توایتا فچرخسه پورد
چره دورشین ناوریم
توتانی آینه بیبی
من
آتشا وئر بزنم
تاریکی کلماجینه
نیدینی
سنگ و دار و هوایا
گولیا دره
برگردان
چرا بهم نریزیم
وقتی درختان زخمی و
دریا چیزی نمی‌شنود
چرا بهم نریزیم
وقتی
عنکبوت در بسترمان
می‌تند
خودخواهی‌ها
یک به یک
پل‌های همدلی را فرو می‌ریزد
آفتاب زنگار زده
شغال
درلانه‌ی مرغان بست نشسته
تا گلو درگرداب فرورفته‌ایم
دل‌های‌مان جدا جدا
پشت هم تاریکی را
بادبان می‌بندیم
با روشنی بیگانه ایم
من هشتی‌ای فروریخته
تو پلی ویران
چرا بهم نریزیم
تو می‌توانی آینه باشی
من از آتش بگذرم
تاریکی کرم خورده و پوسیده است
نمی‌بینی
در سنگ و درخت و هوا
غوغا بپاست
***
ایسامه
نه سنگمه
نه کوه
آدمم
نه گندم بوخوردم
نه سئب
بهشتا بنام آرزومندانه
جهنم نیشتمه
خودا سایه جیر
برگردان:
هستم
نه سنگم
نه کوه
آدمم
نه گندم خوردم
نه سیب
بهشت را گذاشتم برای
آرزومندانش
جهنم نشسته‌ام
زیر سایه خدا
***
آفتابِ زالِ مییان
تی نام سایه بانه
تی یاد
اردیبهشت ماه ردّه
ترجمه:
درآفتاب نیمروز تابستان
نامت سایه‌بان و
یادت
نم‌نم باران
اردیبهشت ماه
***
باغانا
آینه بکاشتیم
آسمان
آفتاب پیشانی تان
بینیویشت
تاریکی خون
امی گردن دکفت
واگردان:
درباغ‌ها
روشنی افشاندیم
آسمان
برپیشانی‌ی آفتاب
نوشت
خون تاریکی
بر گردن‌مان افتاد
محسن آریاپاد
شعرگیلکی با نام (نُخطه)
خط خطی نوکون می خرابه یا –
دیل می شین گیره !
هر اِی خاله خط –
اِی دونیا نُخطه !؟
نُخطه نُخطه، زَهار دَره می گباَ !؟
هَیا بِئس بینم!
هر چی خط نَهَه –
همّه نُخطه یه !؟
پس زهار می شین –
خطّاَ بُوستیه؛ در دَوسته یه !؟
چرِه جور نایِه !؟
من نفامَسم!
من کی خط ناشتیم نُخطه ای بَبَم!
حَله کی هَتو –
هَچین هَچینِه –
می زبان ، مراَ –
خط خطی کی هیچ –
نُخطه ای چاکود –
می شعره کجه خطّاناَ واوین !
جیر و جُر بوکون
نُخطاناَ پاکون !
محسن آریاپاد
از کتاب شعر آزاد گیلکیِ
اویتا مَن (آن منِ دیگر)
نشر ایلیا – ۱۳۸۷
برگردان به فارسیِ شعر گیلکی (نُخطه)
نقطه
خط خطی نکن خرابه‌ام را –
دل‌ام می‌گیرد!
هر یک رشته خط –
یک دنیا نقطه!؟
نقطه نقطه، فریاد در حرف ِمن ست!؟
همین جا بمان ببینم!
هرچه خط هست –
همه نقطه‌اند!؟
پس فریادم –
خط شده و در بسته شده است!؟
چرا جور در نمی‌آید!؟
نفهیدم!
من که خط نداشتم، نقطه‌ای شوم!؟
حالا که همینطور –
مفت مفت
زبان‌ام مرا –
خط خطی که هیچ –
نقطه‌ای ساخت
خطوط ِکجِ شعرم را ببُر –
زیر و رو کن
نقطه ها را پاک کن!
محسن آریاپاد
خیلی دور ایسام
چوم‌دکف دینم
گب، بوجور ایسا؛ بی‌لیباس گردِه
خنده، بی‌ایسکت…
هینفر نِئسا (لانتی‌ترس) بَبَه
خجالت، کفتِه داغ ِفورش ِسر-
کورشاَ‌بوسته‌یه؛ پرپراَدَره…
خوفتن ِموقع، همّه خوفتِه‌اید
خواب ِ میانم جان‌کنش نناَ
برق ِسیم، ببو هَلانه‌لافند
روشنی فوجَه هَرتاَ هِرّه‌یاَ
پنبه‌دانه، نیه خواب ِنَقلِ‌شین
اَینه دِئندرم –
اِیتاَ گیل‌آمارد
صدکرور سال پیش
بوشو کشکشان
سنگ ِسر بکَند :
(خورشید ِخوفتن –
من، مرا یافتن –
ایپچَه دِئراَ بُ )
برگردان:
خیلی دور هستم
در چشم‌انداز می‌بینم
حرف، در بالاست، بدون لباس می‌گردد
خنده، بدون قیّم…
هیچ‌کس نیست که مارترسیده باشد
خجالت، افتاده است سرِ ماسه‌ی داغ
داغ‌زده است؛ دارد پرپر میزند
موقع خوابیدن همه خوابیده‌اند
سیم ِبرق، ریسمان نانو شد
روشنی، جلوی هر خانه ریخته است
دانه‌ی پنبه، متعلق به قصه‌ی خواب نیست
دارم آیینه می بینم –
یک گیل‌آمارد
پنجاه میلیون سال پیش
به کهکشان رفت
بر سنگ نوشت :
(خوابیدنِ خورشید –
خودم را یافتن –
کمی دیر شد)
مهرداد پیله‌ور
باد
ایتا صندلی یا
اوسانه
نیهه می ور
ایپچه
بینیشه
می تاسیانی یا
دینه
اَ پا اوپا کونه
دورشینی مییان
ایژگره مانستانی
پَرا گیفت
فوکوبه
خورا
اَ کش
او کش
می
زرخه سوجه جیجایِه داشتی
برگردان به فارسی:
باد
صندلی
می‌گذارد کنارم
دَمی بنشیند
دلتنگی‌ام را می‌بیند
این پا
آن پا می‌کند
در آشفتگی‌اش
شبیه‌ی فریادی
پَر می‌کشد
خودش را
به این سو و آنسو
می‌کوباند
زخم ِ سوزناک و تلخِ مرا
با خود داشت
***
فروردین
جیجا زِه
میله ن پوشت
هوا
خفا بوستاندره
ماچی
یخ بزِه .
بیداری
خو ساعتا گوما کود
شب
فوَرداندره
روز عقربه یانَه
بهارا
خوس بیگیفت
آفتاب
سرمایی پوشت
جوخوفته نها…
اَسا
تولا بو آسمانَه
فندرم
دیلشورایی یاَ اوسانم
“برانده خیابانا”
وئر زنم
پنجره
پرکِه
تنایی جا.
۲۳-۱-۹۹
فروردین /زخمی / پشت ِ میله‌ها /هوا / دارد خفه می‌شود/ بوسه / یخ زده. / بیداری/ ساعتش را /گُم کرد/ شب / قورت می‌دهد/ عقربه‌های روز را/ بهار را /سُرفه گرفت/ آفتاب/ پشت سرما/ پنهان است. / حالا/ به آسمانِ بهم ریخته / نگاه می‌کنم/ دلشورگی را / برمی‌دارم/ “خیابان برهنه” را/ شنا می‌کنم / پنجره / می‌لرزد از تنهایی.
جه خیابان
چن تا کلمه اوسانم
قد کشمه
سورخ انگوشتان لا
ایچی
آفتاب خوابا
دپرکانِه
شعر خونا داره
***
از خیابان / چند کلمه برمی‌دارم / قد می‌کشم / لای انگشتانِ سرخ / چیزی / خواب ِ آفتاب را / می‌تکاند / خونِ شعر دارد.
تا
صُب
نوخوفته ده
خاطره ن
پنجره ن
هیست
ما
دارِ جور
***
تا صبح/ خاطره‌ها نخوابیدند/ پنجره‌ها/ خیس / ماه / بالای دار
***
دریا
لپه لپه ن جا
چی اوخانی واره!
روجان فانوس
شب سقف جا
وارگاده یه
گوله شب
آوازا دئن دره
آفتاب دمستنا…
دوکوشانِن نشا صدایا
***
از موج‌های دریا/ چه پژواکی می‌بارد! /فانوس ِستاره‌ها / از سقف ِشب / آویزان / محبوبه‌ی شب / آواز می‌دهد / دمیدنِ آفتاب را…/ چراغِ صدا / خاموش نمی‌شود.
انسی خسروی
خیلی رابو
هلاچینه جی
تا سیفیدآسمُون
تا سیاابر
هردفاکی هواشئو
می دهن پورابو
تارَمی نفسه جی
شبه بگو
کوتابیه
کوتا
بیَه
کوتا
زوموسوئن
کو
تاوسُوئنه سایه دیم
کودیم
دریا دیم
چاکه دیم
خیلی رابو
بی لافندهلاچین
تا بی زیمی آسمُون
***
خیلی راه بود
از تاب تا آسمان سفید
تا ابرهای سیاه
هر بارکه اوج می‌گرفت
دهانم پرمی‌شد
از نفس مه
به شب بگو
کوتاه بیا
کو
تا بیاید
کوتا
زمستان
کو تابستان و سایه کنارش
کوه کنارش
دریا کنارش
خیلی راه بود
تاب بی طناب
آسمان بی زمین!
*
مهنوش سمامی
اولار سالی
کلاَ بوناَ یی، مئن
تو، تش
مو، هیمه
هر دوو، بسوتیم
تش بونِ خاکه وکتیم
وا’د بگنه، بلاَ گیریم
یه گرش ده، پراَ گیریم
***
در تنور سال‌های دور
تو، آتش
من، هیزم
هر دو، سوختیم
آتش ِ زیر خاکستر شدیم
باد بوزد، شعله می‌گیریم
یکبار دیگر پر می‌گیریم
***
مهنوش سمامی
جسکه نزآ
تینایی
جزجز
زنه در
خیاؤن پور
پرندآ
***
تنهایی
زانو بغل نکرده
خش‌خش
می‌کند در
خیابان پر از پرنده‌اس
***
رضا دادرس
پت‌بزه کؤگا
پس‌دکفته گولاز
پتا تامتؤلی…
گوماران گومگومه
ورجینا ناجه
جیجاکی…
توشکه بزه لافندان خوشک خوس!
واکوده‌کور
واکوده‌کور
واکوده‌کور!
رضا دادرس
آبادی کرم خورده/ افتخارِ عقب افتاده/ سکوتِ الکن…/ نجوای [متوهم] خارزاران/ حسرتِ بریدن‌ها [زدودنِ بوته‌های خارِ خودرو]/ زخمی…/ سرفهِ خشکِ طناب‌های گره زده/ کسی که خودش را به ندیدن میزند/ کسی که خودش را به ندیدن میزند/ کسی که خودش را به ندیدن میزند!
***
زردی بیگفت؛ دوشاب‌خوری پنجه‌یا.
قدم، قلم بؤبؤ.
وعده‌وج، دس‌‌دوجین!
تو دوجین، هنده دوجین…
بدا ارجین‌ارجینا به ناجه.
«سینه‌سورخئک سینه، ساچمه‌سوج!»
تو ولیس، هنده ولیس…
تو، تی ولیس‌ولیسا ولیس!
برگردان:
یرقان گرفت؛ انگشت اشاره [که شیره انگور می‌خورد]!/ قدم، قلم شد./ وعده و وعید، دست‌چین!/ تو انتخاب کن، باز هم انتخاب کن…/ بگذار قلع و قمع شود حسرت!/ «سینه‌ی سینه‌سورخ [از] سوزش ساچمه!»/ تو بلیس، هم‌چنان بلیس…/ تو، آ‌‌بنبات چوبیت را بلیس!
***
تنگامه نیشته تاتایی!
توکه‌توکه تام‌تولی
راوه کونه، را واکونه، را کونه…
راشی، اککو ایشماره:
جه نوا ایسان!
تا
نه، وا ایسان!
شب تیجه
تینتاری جا
تی جا
جیجا!
برگردان :
[در] تنگنا نشسته است تصویر!/ قطره‌‌قطره سکوت/ لبریز می‌شود، راه می‌گشاید، پیش می‌رود…/ مسیر، دلهره می‌شمارد:/ از نباید بمانی!/ تا/ نه، باید بمانی! /
شب بُرنده است/ از تاریکی/ از تو/ زخمی!
رضا دادرس
***
شهرام دفاعی
چوم ِ سیفیدی بو
یا، تی اَبرانِ برقِ‌دم؟
نانم
می بترکسته بغض بو
یا تی گُرخانه صدا؟
نانم
ایتا روخان ارسو، را دکفت
می دیل کی سُوبُکاَ بو
دریایَا-
نانم.
برگردان:
سفیدیِ چشم بود
یا برق ابرهای تو؟
نمی‌دانم
بغض ترکیده‌ی من بود
یا صدای رعد و برق تو!؟
نمی‌دانم
یک رودخانه اشک راه افتاد
دل من که سبک شد
دریا را-
نمی‌دانم.
نادر نیکنژاد
کرا
پر
پر
زئندره
وارش پنجره پُشت
پرده باد مرا
جو خوس بازهِ دره
ترجمه:
که دارد
پرپر میزند
باران
پشت پنجره
پرده با باد
قایم باشک بازی می‌کند
***
ایاز واره
جنگل
جانشورا دره
ماه
دوش
جیر
ترجمه:
شبنم می
ب
ا
رد
جنگل
جان‌شویه می‌کند
زیر دوش ماه
***
کی سنگ تاودا
تی چومه‌ِ
تولا بوسه
می‌‌خانده
نادر نیکنژاد
چه کسی سنگ انداخت
به سوی چشم تو
خنده‌‌ام
کِدر شد
حمید فرحناک
به مسعود پور هادی
می‌دیلِ گب
سر فاگید
دورسانِه لافنداَ
بشوُ-
زبانِ سر
بینیویشت
بینیشتیم
ویریشتیم
ماه اَمی دور
بچرخست
ستاره زهله ترک ببو
گورخانه دیل
بترکست
پا بَده شُرشُر
وارم
هرچی فواره نههَ
میدانِ سر وارگانم…
برگردان:
حرف‌های دل‌ام/ سر باز کرد/
طناب را پاره کرد/ رفت/ روی زبان‌ام/ نوشت/ نشستیم/ برخاستیم/ ماه دورِ ما چرخید/ ستاره زهره ترک شد/ دل صاعقه ترکید/ پا بدهد شُرشُر می‌بارم/ هرچه فواره است/ در میدان می‌آویزم
***
مو کوتاترم
می انگشتانه جی
می کوجه زبونکایه جی
پیلوماره دس عصاجی
یا شله وی داره
تنگوله جی
انسی خسروی
موکوتاترم
روزنومه سرمقاله جی
سراسری اخباره جی
شعارونه جی
کی دیفارونه
بنویشته دئنن
مویقین کوتاترم
مزرته دومه جی
اوشانینه گیسه جی
زوموستون شبئونه یخ لوله جی
بال قدبیئتیم
من وُ باهاره شو
من وُ بوم داره لابدانان
من و حج حجیکه اینتظاری
مو
کوتاترم
تو
کو
تا
مو
***
برگردان:
من کوتاه‌ترم
از انگشتانم
از زبان کوچکم
ازعصای دست مادربزرگ
یا از تلنگر
درخت بیدمجنون
من کوتاه‌ترم
از سرمقاله‌ی روزنامه
از اخبار سراسری
یا شعارهایی
که
دیوارها را نوشته‌اند
من به یقین
کوتاه‌ترم
از دُم شیطان
از گیسوی اجنه
از قندیل‌های یخی
در شب‌های زمستان
قد گرفته‌ایم
من و شب‌های بهاری
من و تار عنکبوت‌های تیرهای سقف
من و انتظار پرستوها
من کوتاه‌ترم
و تو
کو
تا
من
***
جواد رحمتی برفجانی
رخت‌خو
کل‌َ‌کچلکَ نقلَ
واگویا دره
واقازا چوشمَ،
یچی
صوبَ شیکیلا
جووسته دره
برگردان:
خرناس می‌کشد ساعت
رختخواب
قصه کچلک را
بازگو می‌کند
برای چشم بیخواب
چیزی
بند گردن صبح را
می‌جود.
***
وهشته فکونه تاسیونی
ولگ
ولگ
فووؤن تترچ
دامون پاچین سر
برگردان:
لک‌لک‌های پرواز کرده / دلتنگی آشیانه‌های رها شده / برگ / برگ / می‌ریزد پشت سر هم / بر روی دامان جنگل
***
رسول نصیری
ایجنایی پا
شله
توشکه
توشکه‌سر
زنم
بورسفه
س
ی
وا
یی.
رسول نصیری
پای همراهی لنگه /گره/ روی گره می‌زنم/ بگسلد جدایی.
شب نیشینی
همه شب
منو تنایی
دوکشاسته کَلَه چاله دیمه .
رسول نصیری
شب نشینی
همه شب
من و تنهایی
روبروی اجاقِ خاموش
***
توشکه بوخورده
بوغض
کوگا گولی چال
خانه‌یان/ بی سس و دم
هیتا در
وانوه
صُب سر
سلام بگه
کوچه‌نا
پرده
کورا کوده
درجکانا
بولبول صدا نایه
گاگلف
ایتا کلاچ
قار قار کونه
فاندره
دوره شرا
پرزنه
شه
هن
رسول نصیری
گره خورده/ بغض/ در حنجره محله/ خانه‌ها/ بی جوش و خروش/ هیچ دری باز نمی‌شود/ صبحگاه/ به کوچه‌ها سلام بگوید/ پرده کور کرده پنجرها را/ صدای بلبلی نمی‌اید/ گاه‌گاهی/ کلاغی قار‌قار می‌کند/ نگاهی به دور و بر/ پرواز
می‌کند/ همین /
***
مسعود پورهادی
جی / لیس / که
“ت” ی “تا” ی وؤت
تاووت ِ ایجانایی گوره خولان ِ تک جا
هه تو تا
توفنگ بدسان ِ بؤت
سییا وازه کؤت.
وؤت/
بؤت ناره
کؤت/ دونکوده داره
سرانده/پاورانده
را واکونه
راوه کونه
تا
نام ندار تاتاین
نام اویر”وا”
وؤت ِ”وا”
ایا ایسان ِ/ تاتایی.
اودس ِکؤل
وندان
آمندان
پاپلی یی/ کی
خوسره کؤرا اویرا کوده داره
وارشی /کی
گا
اسبا شور واره
لل ه جاری /کی
کن تاسایه
کالاگن ناره.
دور شران ِ دور ِ جا
خاندش ِ ایتا چیری
خورا
سرا د ِ
افتاب زردی چش پرانا
***
«وؤت» دس ِ قرض از امین حسن‌پور است. معادل «متن» از مصدر«وؤتن» شرق گیلان بمعنای بافتن. پس «وؤت» می‌تواند بافت معنا بدهد. من همین تعبیرها را مد نظر داشتم شما مختارید برای معادل گذاری و معنا بخشی.
«بؤت» وام‌واژه‌ای است که از مراودت ما با روس‌ها به یادگار مانده است. اشاره به چکمه دارد بیشتر از جنس لاستیک.
گوره خولان= سوراخ‌های تاریک. منظور گورهای تاریکند که دخمه‌اند.
سییا وازه= «وازه» از مصدر وازئن= پوشیدن (که شامل لباس و پاافزار هم می‌شود).
وا= از مصدر«واستن» میل داشتن.
«ایا ایسان» گیلکی را من معادل«دا زاین» آلمانی می‌بینم که «هایدیگر» از آن به معنای «هستی» در متن‌هایش آورده است.
ونده= گرداب
تاتایی= نام آوا است برای تشویق کودک به راه رفتن. تصویر و عکس هم معنایش کردند. در شفت معادل سایه است.
سرانده= سر برهنه معنا می دهد. جناب طوافی به آن توسعه معنایی دادند و آنرا معادل بی سرپناهی آوردند که من خیلی می‌پسندم.
واگردان:
می لغزد/”ت” ی “تا”ی متن
از پهلوی تابوت گورهای دست‌جمعی/همینطور تا
چکمه‌ی تفنگ بدستان /کت سیاه جامگان
متن چکمه ندارد/ کت/ نپوشیده است
بی سرپناه/ برهنه پا
راه باز می‌کند/ سرریز می‌شود
تا تصویر‌های بی نام/ تا/ میلی گمشده
میل متن/
تصویری از/ در این جا بودن (هستی)
انسوی تپه‌ها
گرداب‌ها/ آبگیر‌ها
پروانه ای که/ حافظه‌اش را گم کرده است
بارانی که/ گاه/ سیل آسسا می‌بارد
نی زاری که/ مدت زمانی است/ قو ندارد
از دور دست‌ها دور/ انعکاس آواز پرنده‌ای/ خود را رها می‌کند/ در دامنه‌های زردی ِواپسین ِروز.
علی صبوری
شعرهای به گویش شرق گیلان :
یک
سوتِه جیر
می جاُ نِیه
بداُ بَلُاُ گیرم
بادِ ریفاق
نَشه نِیشتَن
“زیر خاکستر
جایم نیست
بگذار شعله‌ور گردم
بیهوده است
در انتظار باد نشستن ”
دو
یته دونیا غم
اونِ چشمِ مئن دَ بُو
گردن کولا چه
تام بَزه
دراسونِ ورجی
نیشته بو
راشی نیه گود
” با جهانی اندوه
. در چشمانش
سربر شانه خم
نشسته بر درگاه
خاموش
چشم به راه ”
سه
درا سونِ سر
پییز
زمستون
بهار
توسون
چیکال چیکال
ارسو فوت تی ریفاق
تی ساک ِ باردن
” در آستانه
پاییز،
زمستان،
بهار،
تابستان
مشت ، مشت
اشک می ریخت به انتظارت
ساکت را آوردند ”
چهار
آسمونام
می امره وارس
افتو، نشو
ته باردن
” آسمان هم
با من می بارید
پیش از
خاموشی آفتاب
ترا آوردند ”
پنج
می روژین ِ به
هلو چینَم
پیله انجیل دارِ چیکه
تی خنده کَشه تُوخُو نَم
شَنَم، هَنَم
شنم، هنم
دونیا بی تاب بَنَه
اگه تی خنده نَبِی
دونیا چه دانه
یه مشت خاک
چار ته آدم
برای دخترم روژین
” تابم
بر شاخه‌ی انجیر کهنسال
در آغوش خنده‌ی تو تاب می‌خورم
می‌روم باز می‌آیم
می‌روم باز می‌آیم
دنیا بی تاب می‌شود
اگر خنده‌هایت نبود
دنیا چه داشت؟
مشتی خاک
تنی چند
با نام انسان ”
شش
چَن تَه
زمو سونَ بَدِیم
نَدُونَم
چن ته بهار؟
تی ریفاق ایسام؟
نَدو نَم
کی هانه شادی؟
کی هانه آزادی؟
” چند زمستان را دیدیم؟
نمی‌دانم
چند بهار
در انتظار تو ماندیم؟
نمی‌دادنم
کی می‌آید شادی؟
کی می‌آید آزادی؟”
محسن بافکر لیالستانی
چند شعر به گویش شرق گیلان :
یک
پیران بَکَنده دارون
جادَه ان کنار
صف ایسان
بهار رفا
“عریان‌ترین درختان
در دو سوی جاده،
به صف ایستاده‌اند
در انتظار بهار ”
دو
می زموسون شوئونه
انبَسا کُنًم
تی شیرین گبون امره
تا بهار افتو روزون
” شب‌های زمستانم را
غلظت می‌دهم و غنا می‌بخشم
با حرف‌های شیرینت
تا روزهای آفتابی بهار ”
سه
وارون، بوشورده
راشی ودشته چرک و غباره
هیطو که اَرسو
می دل و می تاسیونی
” باران، شست.
چرک و غبار و دشت و راه و صحرا را
چنآن‌که اشک
دل و دلتنگی‌ام را
چهار
بی نوم و نشون، شهر موسونم
تی نوم َ امره
مردومَ زبون دَکَتَم
“مانند شهر بی نام و نشانم
که با نام تو
بر سر زبان مردم افتادم”
رضا مقصدی
قصیده- مثنویِ
گرده کلای*
…………………………….
عمو نوروز بوما گرده کلای !
همه، مرغونه، هَدا گرده کلای !
اَمِه، اِی بَترکَسه دیل، هَندِه
تِی دیله ،موُچِّی، بَزا گرده کلای !
نیاکُن ! اِی کرچه افتو، بَخالی
ته اَمِه جُون، تواَدا، گرده کلای !
احمدِ بَشکَسه خالَه، سیبه جِه
هَمه ، مَیمونی، بَدا گرده کلای !
اُخ، اگه شور- شورَه، وارون بَواره
مِی دیله، هَندِی شَرا ، گرده کلای !
امه راسِه، امِه به، او، اَزا دار
زَکَنه اَوُ، پَسادا، گرده کلای !
اَخه ، کِی، اوُچایِ باغونه، اِینیم؟
اَمِه دیل، دِ سَر، بوما گرده کلای !
تی ،غم وُغصه، بوما می سینه، سَر
خو،اَرادا گرادا، گرده کلای !
خیلی وخته ،که تی هَمرا، گرمابُو
اَمِه، اِی، سردِ پَلا گرده کلای !
باد، بوما اَلوچه- دارِ سَرِجِه
اوُ کلاچه، پَرا دا گرده کلای !
بَخالِی، تِی چشم وُ دِیمه، بی دِ بُو
او که، تِی نومه بَنا گرده کلای !
بی یِ، مِی ور بنیش! مِی جوُنه، دوُ خُون !
بی ی، لنگرود وُ لاجوُنه، دوخون !
اُخ، کِی دُونَس که خوانی ایرا، بی ییم
یته زنبیلکِه غمه، هَ ما بی ییم
اَمِه چشم وُدیمه، هیشکه نشناسه
اَمِه پا ،چُوغال، گلِ ِ مِن، دَماسه
اَگه هم، هرکِی، تی نوم بودونه
تا ایسه، هیشکی تِی، خَطه نو خُونه
کِی دونَس خا امِه بخته دَموجیم
اَمِه به، تنا تنایی، بَموجیم
اِیره تِه به، هیچی سو سو نَزَنه
هیشکه تِی آتیشه، دِ فو نَزَنه
تِی سیجیل، اِیره، بی ییی، با طِلابُون
کم کمَی، تی چَکَره، هم، شلا بُون
راه بشی، اما هَمش بَکی، ویریس
تی پالو بولبولی، اِیره، کولکافیس
اوخ چه سالونی بوشو می دَسه جِه
وا نوبو مِی تَسکه دیل، هیشکسه جِه
بیدارم، او توم بیجارونه اِینم
خوسه نَم، اوراره، خوابونه اِینم
هر چه گول، بولبولونه داد اَبِه نه
مه هَمش، لنگروده، یاد اَبِه نه
هیتو که لاجونه نومه اِیشتونم
نازبداشتانه موسون، خنده کوُنم
مو اِیره، مِی رگ وُ ریشه، اُوره، نای
می دیله سبزه وا نیشه، اُوره، نای
اُوره بو، مِی دیل، بَلَیته، یه دفا
هرچی آتیشه، کیشایته یه دفا
اَمِه سر، هیجا جیر بارده نَبو
اَمِه لب، هرگی، کتیر بارده نَبو
گله – گوده، که نبیم ،آب ببیم
هم، سوتیم، هم ،سوجِه نِیم، آتیش بیم
بی ی، مِی ور، بَنیش، مِی جونه، دوخون!
بی ی، لنگرود وُلاجونه ، دوخون!
نیاکون! لنگروده صدری برنج
تِه به، پیغوم بَخسا گرده کلای !
اوکه تِی نومه، دوخونده همه جا
هندِه، تِی پالو ایسا گرده کلای !
تو که نیسابی، اَفتو، خُوته بو
او، تی پابون ویریسا گرده کلای !
مه، وَرا گیروُ بَبورچایِ باغه سَر
فقط اَندی، یه دفا گرده کلای !
چِی بَگوم، دوره- زُمونه ، بَخالِی
ته، مِی هَمره، جوش بَدا گرده کلای!
مَه نیا !خوُدوشه نومه، دَموُته
هرکِی تَه،مَحَل ننا گرده کلای !
اُو بیجارونه بَگو! وَگَرد نیم
گوش بِدِی! مِی دَسکلا گرده کلای !
بی ی، مِی وَر بنیش! مِی جونه دوخون !
بی ی، لنگرود وُلاجُونه دوخُون !
…………………………………..
*گردهمایی ِعاطفی دوستانه.
آلمان. کلن ۲۸ فروردین ۱۳۸۲
رضا مقصدی
گرده کلای*
………………………….
گیلکی .”قصیده- مثنوی”
کلن فروردین ۱۳۸۲
برگردان آزاد از :
مهدی اخوان لنگرودی
انبوهِ دلگرفتگان، آتشیان، نخست زادگانِ رنج وُ اندوه !
عمو نوروزدرتازه ترین روزسال
با تیراژه ای که بر تخم مرغ های رنگین نشسته است
به دیدارتان آمده.
آه گرده کلای !
این دلِ خونین ما باز
دلت رابوسه گاه خود کرده است
نگاه، به آفتاب بینداز!
باگُل های آتشش.
هیچ میدانی که تنها آفتاب، ترا به بُن پایه های ما چفت کرده است؟
و تزیین سورسفره اش از شاخه های پرباردرختان ” سیب احمد”
چراغانی ست؟
آه … اگرآن طوفانها بیایند با باران های ناگهان.
و ببارند روی همین دلِ کوچک من.
گرده کلای، گرده کلای!
هیچ میدانی برای خاطرما بود
آن درختِ آزاد، خون میگریست
و تمام تنه اش شفقی ازاشک بود؟
چه هنگام
دیگربار
عطرتوت وُ آن باغ های چای برچشم هایمان خواهد نشست؟
اینک فقط دل های ما را بی حوصلگی پر کرده، گرده کلای!
و اندوه ِ توست که زخمِ سینه ام را شیار میزند..
*****
روزگار بسیاری ست که برنج های پخته شده و سرد
با تو گرما می گیرند گرده کلای !
نگاه کن!
از بالای درخت آلوچه ی سرخ ِ آشنا
باد، آن کلاغ سیاه وُ شوم را پر داده است.
گویی جان وُجهانت را می شناخت
کسی که حسرت بارترازهمه
در نخستین دیدارش با تو
نامت را درخویش زمزمه کرد
و ترا “گرده کلای” نامید.
آی گرده کلای! گرده کلای !
بیا وُ کنارم بنشین، همه ی من را بخوان !
به پیش من بیا به گونه ی آینه ی زنانی زیبا، رو دررویم به ایست.
لنگرود را صدا بزن! لاهیجان را آوازش ده!
براستی که میدانست؟ گذارما دراین سوی جهان خواهد بود
با این همه ،کوله های غم.
و هیچ کسی نگاه وُ سیمای ما را نشناسد.
با این همه، پا های فرو رفته در گِل وُ مرداب.
حتا اگرهم کسی نامت را بداند-
گامی در راستای تو برنمی دارد.
و ترا نمی شناسد.
.
که می دانست؟ لگد فرومی کوبیم برسرشت وُ سرنوشت خویش.
در گردشی با تنهایی های عظیم.
با هزارتوهای انزوا.
ودراینجا برای تو کورسوی چراغی نباشد .
وبرآتشت هیچ کسی آبی فرو نریزد.
بی نام وُ بی نشان درسرزمین حواریون
فنا دربازی های هیچ وُهیچستان.
خود باخته
و رفتن ها وُافتادن ها وُ دیگر باربرخاستن.
خیالت می گیرد
خود را بلبلی پنداشتن.
امادراین خاک
چرخ ریسکی بیش نیستی..
آه چه سال های بسیار،ازدرونم عبورکرده اند.
بی آنکه این گره ی کوچک- این دل- به دست کسی باز شود.
در بیداری، تنها برنجزاران آنجا با من است.
و درخواب، فقط آنجایم. آنجا.
با گل رویا هایم که صدای همه ی بلبلان را با خود دارد.
و با یاد لنگرود، که همه ی من است..
تا نام لاهیجان درگوشهایم می پیچد
به مانند نازپروردگان، خنده ای لبهایم را می گشاید.
اینجایم
اما با ریشه ای محکم وُاستواردر آنجا.
و با دلی سبزوُجوان
که برای آن خاک می تپد..
آه گرده کلای! گرده کلای !
آنجا بود، بناگهان دلم شعله کشید
و هرچه آتش را به تشنگیِ درون بخشید.
با سری افراشته وُبزیزنیفتاده
با لبهایی دوراز گریه.
سرشت ما تکه ای گِل نبود تا آب شویم
آتش بودیم وُ می سوختیم.
قبیله ای از تبار ِآتشیان، گرده کلای !
بیا وُکنارم بنشین وُ صدایم بزن
سفری به لنگرود داشته باش
لاهیجان را به جانم بخوان!
*****
پیام آفتابی ِ برنج ِ صدریِ لنگرود را می شنوی؟
آنکه در هرکوی وُ برزن ، ترا بنام صدا می زند
بازکنارت ایستاده وُ نظاره گرتوست.
هنگانی که تو نبودی خورشید، چشم هایش را بسته بود.
آنگاه که آمدی
به روشنی
در پیش پای تو برخاست.
دستهایم را دردستهایت بگیر گرده کلای!
ازباغ های سبزِچای بگذرانم
فقط یکبار، آنهم بسیار کم.
مرا در زیرآن آسمانها، از آن باغها بگذران گرده کلای!
گویی زمانه
تنها ترا جفتِ نیمه من کرده است
نگاه کن! آن که بی اعتنا از تو گذشت
نامش را لگد کوب ِ نفرت کرده است.
و اوراقِ سرنوشتش
درفواره های زهر، رقَم خواهد خورد.
به آن شالیزاران بگو!
ما روزی دوباره خواهیم آمد.
گواه ِ همه ی این گفته ها، صدای دست های ماست.
آه… گرده کلای! گرده کلای!
اینجا کنار من اتراق کن، همه ی من را بخوان!
بخوان! لنگرود وُ لاهیجانم را
……………………………………
*گردهمایی عاطفی وُ دوستانه.
اطریش .وین. اکتبر ۲۰۰۳
محمد بشرا
شب’ جلاسته پَرده‌یا
پَسازِه، صُب.
سنگینا کوده،
بوخوفته آدمان’ خابا
خونکی.
ترجمه:
پرده‌ی فرو افتاده‌ی شب را
کنار زده صبح.
سنگین کرد
خواب خفتگان را
خنکای سحر.
*
م. پ. جکتاجی
تی پیشانی
جه می خیال بولندتره
ایتا سَردی ناجه
وا بَنَم تا خوشادَم
برگردان:
پیشانیِ تو
بلندتر از خیالِ من است
باید
نردبانی از آرزو بگذارم
تا ببوسم‌اش
*
دریایی لنگرودی
ولگئون’ پَس بَزام.
جنگل
پُره خئوندیگی بو؛
را دکَتَم.
ترجمه:
برگ‌ها را کنار زدم.
جنگل
پُرِ آواز بود؛
راه افتادم
*
محمد دعایی
تنایِه
تا او سَر’ دونیا فاکَشَد
تاسیانی می‌شی
هندِه اوشتَره
ترجمه:
تنهایی را اگر
تا آن سوی جهان بکشانند
غمِ غربتِ من
دورتر است
***
نادر زکی‌پور
می میین، یه چی، بکاشتی
که اگه، زیتا زنه
همه عالما، کونه
می تنه داز
ترجمه:
در من چیزی کاشتی
که اگر جوانه زند
جهان را
یک‌سره
داسی برای تن‌ام می‌کند
***
علی‌رضا صدیق
ساعت
می عمر’ بوقچه‌ا
خو کول’چو فَزِه
را دره
برگردان:
ساعت
بغچه‌ی عمرم را
به چوبِ کول‌پُشتی‌اش
فرو بُرده
می‌گذرد
*
حسین طوافی
پنج‌شنبه شب’ بیداری –
فلاسکا شُو جومعا
می ایداره کفشان’ دورون
ترجمه:
شب بیداری پنج‌شنبه –
جمعه به آسودگی لمیده
در کفش‌های اداره‌ام
*
هوشنگ عباسی
روخئونه
تو او طرف،
مو ای طرف.
اگه ایتا پورد نهابی!
برگردان:
تو
در آن‌سوی رود
من، در این‌سو.
اگر پُلی می‌بود
*
غلام‌حسن عظیمی
می تُوقاین،
وورزامُو!
جی بس، تو
تاسیانی مرزانا،
بگَردسی!
ترجمه:
عاشقانه‌هایم
به خوشه نشست!
آن‌قدر
بر کرت‌های دلتنگی
رفتی و آمدی
*
محمد فارسی
باد
ساز’نقاره
دس’شوب
دسکلاصدا
بَرَم.
ناجه بُردان دریمی.
برگردان:
باد
ساز و دُهل
سوت با انگشت
صدای دست‌افشانی
خلعت.
آرزو می‌بریم
*
ناهید (آیدا) فتوحی ابوابی
پنجره پوشت
تی رافائی‌یا
کَشیدی
پوشت’پنجره‌یان!
ترجمه:
پَشتِ پنجره
انتظار تُرا می‌کشند
پرده‌های پُشت پنجره‌ای
*
پیمان نوری
هوا مییان تی بو دره
تی پیرهنا کُویا
فلاگادی
ترجمه:
بوی تو
در هوا پیچیده است
کجا پیراهن‌ات را تکانده‌ای
نادر نیکنژاد
تی ایجگره
دردا بپرکانهِ
کا‌شکی؛
آه‌‌یام
ریشتر بداشتی‌بی
برگردان:
فریاد تو
درد را لرزاند
کاش؛
آه نیز
ریشتر داشت
*
شمس لنگرودی
دار’قورباغان بَمان دارُون’ سَر بنشتَن و بَخُونه‌سَن
یه چکه اُو نبارسه
ماشینون’ سَر
ترجمه:
داروک‌ها آمدند، بر درخت‌ها نشستند و آوازها سر دادند
دریغ از یک قطره آب
که بر ماشین‌ها باریده باشد
***
علی صبوری
روخونه
کَند’کَش
جِلیم، جِلیم کونه
زمین گچگالی دره
بهارِه جا واکن
برگردان:
رودخانه
زیر دیواره‌اش مترنم است
تن زمین به غلغلک افتاده
جایی برای بهار
باز کن
***
علی‌اکبر مرادیان گروسی
تا پنجره واوُست
گورّه بوکود توفنگ،
پَرپَر بَزِه تورنگ.
برگردان:
پنجره که باز شد
تفنگ غرّید و
قرقاول
در خون‌اش غلتی
***
جواد شجاعی‌فرد
تبریزی اَجار
ایسا
ولگ’ دَسکَلا
ریفا
برگردان:
شاخه‌های خشک تبریزی
دست‌افشانیِ برگ‌ها را
|
انتظار می‌کشد
