نیگار خیاوی؛ قاراچادرالی قادین
نیگار خیاوی[۱]
قاراچادرالی قادین
محلهمیزده گزیب دولانان قاراچادرالی قادینی چوخداندی گؤرمز اولموشام. کرونادان قاباق هاچان ائشییه چیخسایدیم محلهنین بیر طرفینده اونو گؤرردیم. یا قنوو قیراغیندا ایاقلارینی قنووا ساللاییب اوتورار، یا زیبیل قابینی ائشهلهیر، یا تلیس چیگنینده، بو یاندان او یانا سوووشدوغونو اوزاقدان گؤرردیم، آنجاق هر حالیندا اولسایدی، اؤز-اؤزونه فارسجا ماهنی میزیلداناردی، میزیلتی دا یوخ، میزیلتیدان بیرآز اوجا سسله اوخویاردی. چوخو دا هایدهنین “مستیام درد منو دیگه دوا نمیکنه” ماهنیسی. تانیشلیغیمیزین باعثی دا اونون میزیلدانماسی ایدی. من ده اونون کیمی محلهده گزیب دولانارام، آنجاق اونون کیمی قارا چادرا اؤرتمهم باشیما، هله هردن اوزومه سالیب خوش رنگلی مانتو، شال، روسری زاد دا گئییب اؤرترم؛ قیرمیزی، ساری، یاشیل، بنؤوش، نارینجی…
بیر گون دولانیرکن حزین هنگلی بیر قادین سسی قولاغیما دَیدی، او یان بو یانا باخدیم، زیبیل قابی ایچینه قارا دونبالمیش بیر باسن گؤردوم. باسنین، قارا چادرا اؤرتموش بیر قادین اولدوغو بللی ایدی. قادینین زیبیل قابینا دونبالماسی منی چاشدیرمادی، شهرین همشه گؤردویوم منظرهسیدی بو. منی چاشدیران اونون زیبیل قابینین ایچینه ماهنی اوخوماسی ایدی: مستیام دردی منو دیگه داوا نَمیکونی. قم با من زادی شودی منی راها نَمیکونی منی راها نَمیکونی… . اؤز-اؤزومه: هنرین وارسا، سسیوی آت باشیوا سن ده اونون کیمی اوخو گؤرک! دئدیم. آرزو ائتسم ده من او جسارتین صاحبی دئییلدیم.
دوروب گؤزلهدیم. هردن بیر، ائشهله‌دییی زیبیللرین ایچیندن نایلون شئی-شویلر، قاردون، باشماق تایی، دمیر-دومور قیریغی زادی سئچیب آتیردی تلیسینه. نهایت آختاریشی بیتدی و بدنینین زیبیل قابی ایچینه ساللانمیش قورشاقدان یوخاری حیصهسیله زیبیل قابیندان چیخدی، “بتر اوخیسان!” دئدیم. اؤزونو او آرادا تک سانیرمیش کیمی دؤنوب او یان بو یانا باخیب گؤردو منی، قایغیسیز ایفاده ایله “قمگینم!” دئیه جاوابلاماسی منی دیکسیندیردی. قادینین بونجا دورولوغوندان دیکسیندیم. آغلیمدان کئچن “آلا سفئه” سؤزونه اوتاندیم. وئردییی جاوابیلا منی چتین دوروما سالمیشدی. منه باخ کی، “بتر اوخیسان!” دئمکله اونو لاغا قویماغا باشلامیشدیم. گؤستردییی دورولوق قارشیسیندا اؤزومو ایتیرمیش کیمی اولدوم، آنجاق اونون تانیشلیق، ایسینیشمک آختاردیغینی دا تئز آنلاییب ال ایاغیمی ییغیشدیردیم. زیبیلچی دوستوم درین یالقیزلیغیندان قاچماغا گئدجک یئر آختاریردی. بیلمیرم نهدن اونون دا منیم کیمی مهربانلیق گؤرمهمیشی اولدوغونو تئز باشا دوشدوم. اونا ائله بئله راست گله جاواب وئرمک ناشیلیق اولابیلردی، بونو دا تئز باشا دوشدوم. دورولوغونو زدهلمهیهجک بیر جاواب تاپمالییدیم، هم چکینجهلی هم گولومسر بیر ایفادهیله: “نییه قمگینسن” دئدیم، “بو گؤزللیکده اوخورسان کی!” بیردن اوزونه سئوینج دولدی: “سن ده بو گؤزللیکده قیرمیزی شال سالیبسان کی باشیوا!” دئدی. “قابیلی یوخدی”، دئدیم، “والله یانیمدا آیری روسریم اولسئیدی، بونی آچیب وئرردیم سنه”نی دئیه-دئیه، او یئکهلیکده یالانی اوزونه-اوزونه دانیشدیغیما ایچیمدن قیزیشدیم. بللی ایدی، سؤزوم خوشونا گئتمهمیشدی. اوزونه سَپیلمیش سئوینج توزو بیردن گلدییی کیمی ائلهجه ده بیردن چکیلدی: “تک قالمیشام!”، دئدی. او شکیلده قایغیسیز دانیشماغا باشلادیغی گئنه اؤز حالینا دؤندویونو گؤستریردی. بو اؤلچوده قایتاقسیز قایغیسیز دانیشماسی قیسقاندیریردی آدامی. اَر-آروادلیق، بوشانما فیلان مسلهسی اولدوغونو آنلادیم. آچیق دانیشماسی منه ده یول آچیردی: اوشاق-موشاق زاد یوخدی به؟
-آلدی آپاردی دا به!
-وئرمیهیدون دای.
-داییم دئدی، وئر آپارسین!
-ایندی کیمنن قالیسان؟
“داییم ساخلیر.” بوندان آرتیق سورغو سووالا چکمک ایچیمدن گلمهدی. هم ده سونراکی گونلره دانیشماغا سؤزوموز اولمالی ایدی.
سونراکی گونلرده ده آرابیر گؤروشوردوک. بعضن سلاملاشیب ال قووزاییب سوووشوردوم، بعضن اؤزومو گؤرمهمزلییه ووروب سوووشوردوم، بعضن ایاق اوستو دؤرد-بئش کلمه دانیشیب ساغ اوللاشیردیق. اوزون دانیشماق ایستمیردی هئچواخت. سؤزو آغزیندا بیتمهمیش، ایاغی گئتمک ایستیردی. ایلک تانیشلیغیمیزدا تلیسی گوج بیللاه قارا چادراسینین آلتینا یئرلشدیردییینی گؤردویومده دئییردیم بلکه اوتاندیغیندان تلیسینی مندن گیزلَمک ایستیر، سونراکی گونلرده تلیسی چیینینه آلدیغینی گؤرنده، اوتانج چکمه دردی اولمادیغیندان آرخایین اولدوم. بیلدیم، ایشینی آرخایینلیقلا گؤرور، اوتانما فیلان یوخ ایدی آرادا. من ده اونون آرخایینلیغی بابتیندن آرخایین اولدوم. دئمک، زیبیل توپلاماغی احتیاج اوزوندن دئییلمیش، داییسینین مالی دورومو یاخشی ایمیش. کوچهلرده دولانا-دولانا باشقا زیبیل توپلایانلاری گؤروب زیبیل توپلاما هوسینه دوشوب، اؤزونه ایش ائلهمیشدی. یا دا اولابیلسین نئجهسه بیر ایش گؤرموش اولسون دئیه، زیبیل توپلاییردی.
-زیبیللری ییغیب نئینیسن؟
-آپاریرام او یاندا، لاااپ او یاندا بوشالدیرام او بیریسی زیبیل قابیلارینا.
قادینین بو ایشینی او بیری زیبیل توپلایانلارین بعضیسی گؤروب بیلمیشدیلر. بونا گؤره ده اونو ایزلهییب، گئنده دوروب توپلادیغی زیبیللرین هارایا بوشالتدیغینی گودوردولر.
دئییردی: بیلمیرم نییه آتدی گئتدی؟ بونو مخاطبیندن سورموردو، هئچ اؤزونوندن ده سورموردو، بو سورونو ائله بئله لوغالاییردی، دیلینین اوستونده اویناییردی سانکی بو سورویلا، سانکی جاواب بولاجاغیندان دا واز کئچمیشدی. بعضن منه: سنونکی ده سنی آتیب، قیرمیزی شاللی؟ دئییردی. نئجه جاواب وئرهجهییمی بیلمیردیم. هئچ اوزونه اینجینمهسینی ایستهمیردیم: “کیشیدی دای، آتاندا آتیر”، دئییردیم.
دانیشاندا همشه او یانبو یانا باخیردی، هئچواخت گؤزومه باخمیردی.
-آخی بیلیسن من نجورام؟
-نجورسان؟
من… زادام…زاد… آزادام… آزاد!
نه دئمک ایستهدییینی باشا دوشموردوم. هم ده باشا دوشوب دوشمهدیییمین نه اهمیتی واردی کی.
چوخداندی گؤرمز اولموشام قارا چادرالی دوستومو. بیلمیرم کرونایا یولوخوب، یوخسا ائشییه چیخماغا دایییسیگیل اجازه وئرمیر. کرونایا یولوخوبسا، بیمارستانا گؤتوروبلر یوخسا ائوده کئچیرهجک دورومدامی؟ یوخسا کرونا آغ جییرینی آغاردیب دا گؤتوروب بیریوللوق اؤزویله آپارمیشدیر شاهگؤلونون قارا چادرالی قادینینی؟ بیر یوللوق آزاد اولوب یوخسا؟ سوروشماغا، دانیشیب دردلشمهیه چوخ سؤزلریم واریدی اونونلا، آنجاق من اونون کیمی قایغیسیز، قایتاقسیز دانیشماغا جسارتیم یوخیدی، داها چوخ شئیلر بیلمک ده ایستهمیردیم حاققیندا، ائله دورولوقلا وار اولماسی منه یئتیردی.
۹۹.۲.۱
به نقل از «آوای تبعید» شماره ۲۳
[۱] – دوغوم: ۱۳۳۹(۱۹۶۰)، مشکین‌شهر (خیاو)
نشر اولونموش شعر کتاب‌لاری: منیم شعریم- کؤلگه‌‌ده‌کی سس- شهرین جیریغیندا نیگار- الیمده اللی بارماق
– بو شهر شیشیب
ترجمه‌لر: َبیَل عزالیلاری، غلامحسین ساعدی- توپ، غلامحسین ساعدی- دنیانین اَن یاخشی آتاسی، غلامحسین ساعدی- آیازین قارا گونلری، رضا براهنی (سال ۹۷ اداره ارشاد تبریز برای چاپ این ترجمه مجوز صادر کرد و سپس مجوز صادر شده را باطل کردند.)
