علی حسینی برگردان دو آهنگ از باب دیلن Bob Dylan
علی حسینی
برگردان دو آهنگ از باب دیلن Bob Dylan
باب دیلن آهنگ ساز و ترانه سرا یکی از نمادین ترین هنرمندان امریکای شمالی است که از دوران نوجوانی تا به امروز آثاری جاودانه خلق کرده است. آهنگ‌هایی که در طول چندین دهه، هم از نظر محتوای غنایی و ادبی و هم از نظر جذابیت، آزمون زمان را از سر گذارنده‌اند. او هنرمندی است که کم در مورد زندگی‌اش و واگشایی آثارش حرف می زند. اما علاقه مندان او طی سالها از زاویه‌های مختلف اشعار، تصنیف‌ها و زبان ادبی او را کند و کاو کرده اند تا بلکه به دلالت‌ها و اشاره‌های درونی آنها دست بیابند. نبوغ باب دیلن در شناخت و آگاهی از زمانه خود باعث شده است آثاری خلق کند که نه تنها ریشه در فرهنگ امریکای شمالی— موسیقی فلکوریک، بلوز، بلو گرس و راک اند رول— دارد، بلکه شرایط سیاسی و اجتماعی روز، جنبش ضد جنگ، جنبش ضد نژاد پرستی، احیای حقوق مدنی و عدالت خواهی را نیز انعکاس می‌دهد. گسترش آثار هنری او فراتر از دنیای غرب بال گشوده و از مرزهای فرهنگی و اجتماعی جوامع دیگر نیز عبور کرده است، تا آنجا که بسیاری می‌توانند با آن ارتباط بر قرار کنند، زیرا هنر او ریشه در شرایط انسانی دارد.
شاید بدرستی بتوان گفت آنچه به آثار باب دیلن ویژگی‌یی خاص می‌دهد، هنر او در مستقیم ناگفتن است. او فقط دلالت می‌دهد و اشاره می‌کند. واژه‌هایی به کار می‌برد که به نظر گنگ می‌آیند، اما پر از استعاره و سمبل و همراه با بار چند گانگی اند و حال و هوایی اکراباتیک دارند. ویژگی دیگر او درک عمیق اش از انجیل عهد عتیق است که در بافت و ساخت آثار مهم او — مخصوصا آثار دهه ۶۰ — رخنه کرده است، اما گویای دنیای امروز است. آثاری که با شگرد زبانی و خلاقیت شعری و موسیقیایی و صدای خاص او، زمان ناپذیر شده اند.
در اینجا ترجمه دو شعر از او را می‌خوانیم:
زمانه ایست در حال دگرگونی، The Times They Are A-Changin آهنگی که به نکته‌ها و تغییراتی که بشر به آن نیازمند است، اشاره دارد، و هم به پذیرش برخی از دگرگونی‌های اجتناب ناپدیر. او این آهنگ را درسال ۱۹۶۳ نوشت و ضبط کرد. آهنگ و شعری که نظر به جنبش نسل جوانی دارد که سرسختانه مخالف جنگ ویتنام است، خواهان دگرگونی شرایط اجتماعی و فرهنگی است. آهنگی پر از استعاره‌هایی که ریشه در انجیل عهد عتیق دارد. برای نمونه: واژه‌هایی مثل ”مردم بیاید، جمع شوید“،
”چرخه هنوز در چرخش است“، ”معلوم نیست قرعه به نام که خواهد افتاد“، ”بازنده کنونی برنده بعدی خواهد بود“، ”او که آهسته است بعداً شتابان خواهد رفت“، ”آنکه نفر اول است، بزودی آخرین خواهد بود“.
و آهنگ دیگر، بر فراز برج مراقبت، All Along the Watch Tower که در سال ۱۹۶۷ضبط شده است. بسیاری این آهنگ را یکی از پر استعاره‌ترین اثر دیلن می‌دانند، آهنگی که اشاره به دنیایی کهنه، بسته، خفه و رو به زوال دارد و در همان حال تجلی دهنده آینده‌ای بهتر در راه. طبق انجیل عتیق، مسیح در میان دو دزد به صلیب کشیده شد. در این آهنگ دیلن دو شخصیت دزد و دلقک را جایگزین کرده و آنها را به مکالمه واداشته است. گفتگویی که آینه دنیای امروز می‌باشد—دنیایی پر از یاس و نومیدی و سواستفاده— دلقک از همه چیز مایوس است و امیدش را از دست داده است. اما دزد به مهربانی او را دلداری می‌دهد که نباید بیهوده سخن گفت، زیرا وقت کم است، زیرا دنیای کهن در حال متلاشی شدن است… و در آخر دو اسب سوار که رو به برج مراقبت در تاختند، پیام آوران و نوید دهندگان دنیایی نو هستند.
زمانه‌‌ایست در حال دگرگونی
(The Times They Are A-Changin’)
مردم بیایید دور هم جمع شوید
از هر کجا که پرسه میزنید
و اعتراف کنید
که آب از سرتان گذشته
و بپذیرید که بزودی
تا مغز استخوان‌تان را خیس خواهد کرد
اگر روزتان ارزش نجات دارد
پس بهتر است شروع کنید به شنا کردن وگرنه مثل سنگ فرو خواهید رفت
زیرا که زمانه در حال دگرگونی‌ایست
بیایید نویسندگان و منتقدان
شما که با قلم‌تان پیش‌گویی می‌کنید
و چشم‌تان را باز نگه می‌دارید
فرصت دیگری پیش نخواهد آمد
و زود لب به سخن نگشایید
زیرا چرخه هنوز در چرخش است
و معلوم نیست قرعه به نام که خواهد افتاد
زیرا بازنده کنونی برنده بعدی خواهد بود
زیرا که زمانه در حال دگرگونی‌ایست
بیایید سناتورها و نمایندگان
لطفا به درخواست‌ها اعتنا کنید
در درگاه نایستید
و راهرو را مسدود نکنید
زیرا آن که صدمه می‌بیند
همانی‌ایست که مردد ایستاده
بیرون نبردی آغاز شده و دارد غوغا می‌کند
به زودی پنجره تان را می‌جنباند و دیوارتان را می‌لرزاند
زیرا که زمانه در حال دگرگونی‌ایست
بیایید مادران و پدران
از سرتاسر این سرزمین
و خرده نگیرید
از آنچه که توان درک‌اش را ندارید
پسران و دختران‌تان
فراتر از فرمان شما رفته‌اند
مسیر کهنه شما به سرعت فرسوده می‌شود
لطفا از سر راه نو کنار بروید
اگر دست یاری پیش نمی‌‌آورید
زیرا که زمانه در حال دگرگونی‌ایست
آن خط کشیده شده
و آن نفرین پرآکنده
آنکه اینک آهسته است
بعداً شتابان خواهد رفت
همانطور که زمان حال
گذشته خواهد شد
این نظم به سرعت در حال محو شدن است
و آنکه اول است
بزودی آخرین خواهد بود
زیرا که زمانه در حال دگرگونی‌ایست
بر فراز برج مراقبت
(All Along the Watchtower)
دلقک به دزد گفت: ”باید راه گریزی باشد از این اینجا
سردرگمی بی حد و حساب است، آرامش ندارم
کاسبکاران شراب‌ام را می نوشند، شخم زنان زمین‌ام را می‌کاوند
و هیچ‌کدام ارزش‌اش را قدر نمی‌دارند.“
دزد با مهربانی سخن گفت: ”بی‌خود هیجان زده مشو،“
”اینجا در میان ما، بسیارند آنهایی که فکر می کنند زندگی شوخی‌یی بیش نیست
اما من و تو، از این عبور کرده‌ایم، و این سرنوشت ما نیست
پس اجازه بده بی‌روا حرف نزنیم، زمان در حال از دست رفتن است
از فراز برج مراقبت، شاهزاده‌‌گان چشم انداز را می‌پایند
در حالی که زن‌ها می‌آیند و می‌روند، خدمتکاران پا برهنه نیز
در دور دست، گربه‌ای وحشی غرید
دو سوار نزدیک می‌شوند. باد زوزه می‌کشد.
